تعیین تراکم مناسب ارقام گندم دیم در مناطق سردسیر

به منظور بررسی اثر تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم دیم، آزمایشی در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور (ایستگاه مراغه) با تیمارهای تراکم بوته در چهار سطح (250 ، 350 ، 450 و 550 بذر در مترمربع) و شش رقم و ژنوتیپ گندم دیم (آذر2، 10ghazagestan98-99، kiraj/87-zhong291، 885k1.1//1d13.1/mlt/3/ye2453، gun91/karl و رصد) انجام شد. طرح آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار طی دو سال زراعی اجرا گردید. نتایج نشان داد اثر رقم بر صفات ارتفاع بوته، تعداد کل پنجه، تعداد پنجه بارور، درصد پوشش سبز، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، روز تا رسیدگی، شاخص برداشت، درجه باردهی، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و تعداد سنبله در مترمربع معنی دار بود. اثر تراکم کاشت بر صفات درصد پوشش سبز، طول سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، روز تا رسیدگی، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه معنی دار بود. از بین اجزای عملکرد، فقط تعداد سنبله در مترمربع و تعداد دانه در سنبله تحت تاثیر تراکم قرار گرفتند. بالاترین تعداد سنبله در مترمربع به بیش ترین تراکم بوته (550 بذر در مترمربع) تعلق داشت، اما بیش ترین تعداد دانه در سنبله به پائین ترین تراکم (250 بذر در مترمربع) مربوط بود. از بین صفات مورد مطالعه، بالاترین همبستگی مثبت بین عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته و درصد پوشش سبز در مرحله گلدهی مشاهده شد. براساس نتایج، رقم آذر 2 و ژنوتیپ های 885k1.1//1d13.1/mlt/3/ye2453 و gun91/karl با عملکرد دانه به ترتیب 2374، 5/1708 و 4/1942 کیلوگرم در هکتار بین میزان های مختلف بذر در واحد سطح اختلاف معنی داری وجود نداشت، بنابراین به منظور صرفه جویی در میزان بذر مصرفی، تراکم 250 بذر در مترمربع برای کشت توصیه شد، اما در رقم رصد و ژنوتیپ های 10ghazagestan98-99، kiraj/87-zhong291 با عملکرد دانه به ترتیب 2292، 3/2082 و 5/1793 کیلوگرم در هکتار بین سه میزان بذر 350، 450 و 550 بذر در مترمربع از نظر عملکرد دانه اختلاف معنی داری وجود نداشت، لذا برای آن ها نیز تراکم 350 بذر در مترمربع توصیه گردید.